Uchwała Izby Cywilnej SN w sprawach frankowych (III CZP 25/22)

W dniu 25 kwietnia 2024 roku Izba Cywilna Sądu Najwyższego podjęła uchwałę w sprawie o sygnaturze III CZP 25/22, dotyczącą kluczowych kwestii związanych z kredytami frankowymi. Uchwała ta ma istotne znaczenie dla kredytobiorców oraz banków, wpływając na sposób rozstrzygania sporów sądowych dotyczących umów kredytowych indeksowanych lub denominowanych w walutach obcych.

Główne postanowienia uchwały:

Niedozwolone postanowienia umowne (klauzule abuzywne): Sąd Najwyższy orzekł, że w przypadku uznania postanowienia umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego, odnoszącego się do sposobu określania kursu waluty obcej, za niedozwolone i niewiążące konsumenta, nie można zastąpić tego postanowienia innym sposobem określenia kursu wynikającym z przepisów prawa lub zwyczajów.
Skutki usunięcia klauzul abuzywnych: Jeśli po usunięciu niedozwolonych postanowień dotyczących kursu waluty obcej nie jest możliwe ustalenie wiążącego strony kursu, umowa kredytu nie wiąże stron także w pozostałym zakresie.
Rozliczenia między stronami: W sytuacji, gdy umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, każda ze stron ma samodzielne roszczenie o zwrot nienależnie spełnionego świadczenia. Oznacza to, że zarówno bank, jak i kredytobiorca mogą dochodzić zwrotu świadczeń, które spełnili na podstawie nieważnej umowy.
Przedawnienie roszczeń banku: Bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy.
Brak wynagrodzenia za korzystanie z kapitału: Sąd Najwyższy stwierdził, że w przypadku niewiązania umowy kredytu z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, żadna ze stron nie ma podstawy prawnej do żądania odsetek lub innego wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych w okresie od spełnienia nienależnego świadczenia do chwili popadnięcia w opóźnienie co do zwrotu tego świadczenia.

Znaczenie uchwały dla kredytobiorców:

Uchwała ta potwierdza dotychczasową linię orzeczniczą, zgodnie z którą usunięcie z umowy kredytowej niedozwolonych klauzul walutowych może prowadzić do nieważności całej umowy. Kredytobiorcy, którzy spłacali kredyty na podstawie takich umów, mogą dochodzić zwrotu nienależnie spełnionych świadczeń. Jednocześnie banki nie mają podstaw do żądania wynagrodzenia za korzystanie z kapitału w przypadku nieważności umowy.

Dla kredytobiorców oznacza to możliwość skuteczniejszego dochodzenia swoich praw w sporach z bankami dotyczącymi kredytów frankowych. Warto jednak pamiętać o konieczności indywidualnej analizy każdej sprawy oraz konsultacji z prawnikiem specjalizującym się w tego rodzaju postępowaniach.