Najnowsze zmiany w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych

W marcu 2020 r. ukazał się artykuł r.pr. Cezarego Młotka pod tytułem „Najnowsze zmiany w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych”. Artykuł ukazał się w miesięczniku e-Route Pojazdy Użytkowe. Poniżej pełna treść artykułu.

1 stycznia 2020 r. obowiązuje nowelizacja ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. W założeniu, ma ona przeciwdziałać zatorom płatniczym mającym miejsce w wielu branżach, w szczególności w branży transportowej. Co uległo zmianie i jaki będzie wpływ tych zmian na transport?

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w lipcu 2019 r. uchwalił ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1649), oznaczając termin wejścia w życie jej przepisów na 1 stycznia 2020 r. Ustawa ta jest kompleksową regulacją zmieniającą szereg innych przepisów. Jedną ze zmienianych ustaw jest ustawa z dnia z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Obecnie będzie się nazywać ustawą o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, co w zamyśle ustawodawcy ma sugerować zmianę zadań ustawy. Przyjrzyjmy się najważniejszym zmianom i ich wpływowi na branżę TSL.

Wzrost odsetek przy opóźnieniu w płatności

Zmianą, która najbardziej rzuca się w oczy, jest zwiększenie odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych w przypadku, gdy dłużnik nie jest podmiotem publicznym będącym podmiotem leczniczym (podmiotami leczniczymi są w zasadzie tylko szpitale). Odsetki po zmianach będą wynosić sumę stopy referencyjnej NBP i 10 punktów procentowych. Przy obecnej stopie referencyjnej, oznacza to wzrost odsetek z 9,5% na 11,5%, co jest zmianą znaczącą. Warto wiedzieć, że nowe odsetki będą miały zastosowanie wyłącznie dla transakcji, których termin płatności upływa po dniu 1 stycznia 2020 r.

Wzrost rekompensaty z 40 do 100 euro

Do końca grudnia 2019 r. wierzyciele w razie opóźnień w płatności mogli doliczyć do zadłużenia 40 euro jako rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. Obecnie 40 euro przysługuje tylko w przypadku roszczeń nieprzekraczających 5 tys zł. Gdy wartość roszczenie jest niższa niż 50 tys zł, rekompensata wynosi 70 euro, a w przypadku roszczeń równych lub większych niż 50 tys zł, rekompensata wynosi 100 euro. Zmiana wydaje się niewielka, ale jeśli uwzględnimy, że w pewnych sytuacjach wierzyciel może naliczać od każdej faktury, to rekompensata wraz z odsetkami daje wzrost zadłużenia.

Ze wzrostem rekompensaty wiąże się jednakże jeszcze jedna zmiana, mniej korzystna. Roszczenie o rekompensatę nie może być zbyte w drodze cesji na innego wierzyciela. Od stycznia 2019 r. może jej żądać tylko pierwotny wierzyciel.

Konsekwencje nadmiernego opóźnienia w płatności

Ustawa wprowadziła zakaz nadmiernego opóźniania się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Do nadmiernego opóźnienia dochodzi w sytuacji, gdy w okresie 3 kolejnych miesięcy suma wartości świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez przedsiębiorcę wynosi co najmniej 2 mln zł. Postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania jest prowadzone przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Skutkiem postępowania może być nałożenie kary administracyjnej na przedsiębiorę opóźniającego się ze spłatą. Wysokość kary obliczana jest na podstawie wartości świadczeń pieniężnych spełnionych po terminie bądź niespełnionych, stawki odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych i okresu przez jaki przedsiębiorca spóźnia się z płatnościami. Warto zauważyć, że ta konkretna zmiana ma raczej na celu zwiększenie wpływów do budżetu, a jej nałożenie może jeszcze bardziej pogrążyć zadłużone przedsiębiorstwo, niż zmotywować je do spłaty należności w terminie.

Termin płatności a wielkość przedsiębiorstwa

Nowe przepisy wprowadziły podział na dużych przedsiębiorców i na pozostałych przedsiębiorców, co ma znaczenie przy ustalaniu terminów zapłaty faktur. Duży przedsiębiorca to podmiotów który spełnia łącznie następujące warunki – zatrudnia powyżej 250 pracowników, zaś jego obrót przekracza 50 mln euro. Jeżeli dłużnikiem zobowiązanym do zapłaty będzie duży przedsiębiorca, a wierzycielem będzie mikroprzedsiębiorca, mały przedsiębiorca albo średni przedsiębiorca, termin zapłaty określony w umowie nie będzie mógł przekraczać 60 dni. Duży przedsiębiorca ma właściwie zakaz stosowania dłuższego terminu, co może mieć wpływ na skrócenie terminów płatności w branży TSL, które nadmiernie wydłużane.

Sprawozdanie o stosowanych terminach zapłaty

Nowelizacja wprowadziła jeszcze jeden obowiązek: kierownicy przedsiębiorstw których przychód przekroczył 50 mln euro, oraz kierownicy każdej ze spółek wchodzących w skład grup kapitałowych bez względu na wysokość osiągniętych przychodów, mają obowiązek składania corocznych sprawozdań ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, o stosowanych w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Sprawozdanie będzie składane elektronicznie, w terminie do dnia 31 stycznia za rok ubiegły. Sprawozdane powinno w szczególności zawierać podział wartości świadczeń pieniężnych w określnych grupach terminów, tj. do 30, 60, 120 dni, oraz powyżej 120 dni.

Wnioski

Najnowsze zmiany w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, z pewnością będą mieć wpływ na branżę transportową i mają szansę zmotywować dłużników do płatności. Zmiany są jednakże dość delikatne i może pojawić się wątpliwość, czy będą realnie przeciwdziałały nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Ostateczna ocena zmian wymaga obserwacji, jak zmiany wpłyną na poprawę ściągalności zobowiązań w ciągu najbliższych 2-3 lat.

Link do pełnego wydania: http://marzec2020.e-route.pl/